Mantı mı ? Ravioli mi ? Bence Pelmeni

Türk kültüründe mantı

   Çeşitli baharatlarla çeşnilendirilen kıymanın, küçük hamur parçalarının içine konulması ve bu hamur parçalarının suda haşlanması ile yapılan yemektir. 

Türk mutfağında mantı yapımı: Üzerine sarımsaklı yoğurt, salça ve erimiş tereyağı dökülerek ve sumak, kuru nane ve eğer iç kıymasına karıştırılmadı ise fesleğen ya da reyhan ekilerek  servis yapılır. Türkiye'nin en güzel, en çok sevilen yöresel yemeklerinden biri olarak sunulmaktadır. Mantı , Kayseri ile özdeşleştirilmiştir. Ayrıca  bir çok ilimizde de  geleneksel olarak yapılmaktadır. 

   Türk mutfağının olduğu kadar diğer Orta Asya mutfaklarının da bir parçası olan mantı, eski SSCB ülkelerinde de popüler bir yiyecektir. Orta Asya'dan Anadolu'ya göçebe Türkler tarafından getirilmiştir. Bazı yörelerde mantıya "tatar böreği" denilmesi, mantının göçebelikle olan ilişkisini doğrulamaktadır. Mantı,Uzak doğu'da  baozi (包子) ve mandu adları ile anılan etli/sebzeli hamur yemeklerine benzemektedir.

  

 Başlıca bilinen mantılar ise ravioli ve pelmeni…

Ravioli ve Tarihçesi

   İlk olarak ravioli 14. Yüzyılda Venedik tüccar yazılarında görülür. Papa zamanında da yaygın bir biçimde var olduğu kaynaklarca söyleniyor. Yumurta , taze peynir ve yeşil otlarla doldurulur et suyu içinde haşlanır. Hamuru Türk mantısına göre serttir. Dialektik açıdan Eski İtalyanca rava kelimesinden gelmektedir İtalyan lehçesinde , rava kapama anlamındadır. Hamur serilir içine malzeme konur ve tekrar ikinci bir hamur ile üstü kapanarak şekil verilir ve pişirilir.

   Günümüzde de farklı bölgelerde farklı malzemelerle yapılır.  Roma ve Lazio ‘da  dolum ricotta peyniri , ıspanak , hindistan cevizi ve karabiber ile yapılır. Sardinya’da  mantı içinde ricotta ve rendelenmiş limon kabuğu ile doldurulur. Diğer mantılardan farkı ise sirkeli olmasıdır.

 Pelmeni ve Tarihçesi

     

 Rus mantısıdır. pelmeni pel'nyan '(пельнянь) türetilmiştir. Kelimenin tam anlamıyla "kulak ekmek"  yerli Fin-Ugor Komi, Udmurt ve Mansi dillerindeki adıdır.Doldurma anlamına gelir.  Pelmeni ise Moğol Buuz, Çin jiaozi mantılarına  benzerdir. Türk ve Kazak mantılarına, Nepal , Tibet ve  Özbek mantıları ile kuzen sayılabilir.Rus mutfağına ise ne zaman girdiği ise bilinmiyor. 

Ural-Altay Türkleri ve Sibirya yerel halkı  kuzeyde kullanmıştır. Çapı Türk ve Kazak mantılarına oranla daha geniştir. Hamuru az içeriği daha fazladır ve diğer mantılardan farkıda buradadır.

Diğer kültürlerde mantı

Hindistan'da, Gujiya adlı popüler bir tabak kuru meyveler, şeker ve bitkisel yağ sonra derin yağda kızartılmış tatlı baharatlar, karışımı bir dosyalama ile, tatlı hazırlanır ancak mantı benzer. Hindistan'ın kuzey, kuzey batı ve orta kesimlerinde, Holi festivali sırasında hazırlanan popüler bir yiyecektir. Ayrıca Asya’da atıştırma olarak Samosa mantısı  patates, et, bezelye veya paneer (Hint peyniri) ile doldurulup ve sık sık tatlı ve ekşi sos ile servis ediliyor.
Diğer kültürlerde benzer tabaklar Çin’de jiaozi ya da wonton olarak adlandırılır. Aslında, ravioli ve tortellini bazen toplu olarak "İtalyan jiaozi" olarak anılacaktır (意大利 饺子) ya da "İtalyan wonton"(意大利 馄饨). Shishbarak adında benzer bir orta-doğu asya bölgesinde (genelde afgan yöresinde ) , kıyma eti ile doldurulur ve sıcak yoğurtla servis edilir.

 ‘’ Wanton ‘’ ise bir çeşit Çin çorbasıdır. Bol baharatlıdır ve haşlandığı su içinde servis edilir. Kış aylarında şifadır. Geniz açar. Buda benden sizlere  küçük bir dipnot olsun.